Núi Cảnh Mại - Tìm hiểu về lịch sử và văn hoá của rừng trà cổ Vân Nam

Nằm ở phía tây nam tỉnh Vân Nam, núi Cảnh Mại được biết đến như “vương quốc trà cổ” của Trung Quốc. Nơi đây quy tụ những rừng trà ngàn năm tuổi, các ngôi làng truyền thống của người Bổ-Long và người Đãi, cùng cảnh quan núi rừng xanh mát vẫn giữ được vẻ nguyên sơ. Không chỉ hấp dẫn bởi thiên nhiên hùng vĩ và nhịp sống chậm rãi, Cảnh Mại còn là di sản văn hóa thế giới, lưu giữ trọn vẹn lịch sử, tín ngưỡng và văn hóa trà lâu đời, mở ra hành trình khám phá đầy thú vị cho du khách.

1. Giới thiệu đôi nét về núi Cảnh Mại

Núi Cảnh Mại (景迈山) thuộc huyện tự trị Lạp Hỗ Lan Thương, thành phố Phổ Nhĩ, Vân Nam, nằm ở độ cao trung bình hơn 1.600 mét. Đây là một trong những vùng núi trà nổi tiếng nhất Trung Quốc, được thiên nhiên ưu đãi khí hậu mát lành, đất đai màu mỡ và cảnh quan núi rừng trù phú. Từ lâu, Cảnh Mại đã được nhắc đến như cái nôi của những rừng chè cổ, nơi con người và thiên nhiên cùng chung sống hài hòa.

Điểm đặc sắc nhất của Cảnh Mại là hệ thống rừng chè cổ hàng ngàn năm tuổi. Tộc người Bố Lãng và người Thái đã duy trì tập quán canh tác trà dưới tán rừng từ thế kỷ 10, hình thành nên một cảnh quan văn hóa độc đáo kết hợp giữa rừng, trà và làng cổ. Chính vì giá trị nổi bật này, năm 2023, “Cảnh quan văn hóa rừng chè cổ Cảnh Mại” đã được UNESCO công nhận là Di sản văn hóa thế giới đầu tiên lấy trà làm chủ đề.

Không chỉ có trà, núi Cảnh Mại còn là nơi quy tụ nhiều ngôi làng cổ như Nhu Can, Ông Cơ, Mang Cảnh, mỗi làng đều lưu giữ kiến trúc gỗ truyền thống, phong tục tín ngưỡng gắn liền với cây trà và những lễ hội bản địa đặc sắc. Du khách khi đến đây không chỉ được chiêm ngưỡng biển mây, dạo bước qua những nương chè xanh bạt ngàn mà còn được hòa mình vào nhịp sống chậm rãi, thưởng trà cùng người dân và cảm nhận trọn vẹn nét đẹp văn hóa lâu đời của vùng đất này.

2. Tìm hiểu về văn hoá chè cổ

Núi Cảnh Mại là một trong những vùng chè nổi tiếng nhất của huyện tự trị dân tộc Lạp Hỗ Lan Thương, với diện tích rừng chè cổ rộng lớn, trải dài trên độ cao khoảng 1.500 – 1.800 mét. Đây là nơi tập trung hàng triệu cây chè cổ thụ, nhiều cây đã vượt quá 1.000 năm tuổi, gắn liền với lịch sử hình thành và phát triển của văn hoá trà ở Vân Nam.

Từ thế kỷ 10, tộc người Bố Lãng và người Thái đã duy trì tập quán canh tác chè dưới tán rừng, vừa bảo vệ hệ sinh thái tự nhiên, vừa tạo ra môi trường thích hợp để cây chè sinh trưởng. Nhờ phương thức này, núi Cảnh Mại hình thành nên một cảnh quan văn hoá độc đáo, kết hợp hài hoà giữa rừng nguyên sinh, nương chè cổ và bản làng truyền thống như Nhu Can, Ông Cơ hay Mang Cảnh.

Trà ở Cảnh Mại không chỉ có giá trị kinh tế mà còn mang ý nghĩa tinh thần sâu sắc. Cư dân địa phương coi cây chè cổ là báu vật truyền đời, tổ chức nhiều nghi lễ liên quan đến cây chè. Chính vì những giá trị văn hoá, lịch sử, sinh thái nổi bật, năm 2023, UNESCO đã công nhận Cảnh quan văn hoá rừng chè cổ núi Cảnh Mại là Di sản văn hoá thế giới, trở thành minh chứng toàn cầu đầu tiên cho sự gắn bó giữa con người và cây chè qua nhiều thế kỷ.

3. Giá trị lịch sử, văn hóa & tín ngưỡng của vùng 

Lịch sử canh tác chè ở núi Cảnh Mại có thể truy ngược từ hơn một thiên niên kỷ trước. Người Bố Lãng vốn được coi là một trong những tộc người trồng chè lâu đời nhất ở Vân Nam cùng với người Thái đã sớm khai phá vùng đất này, chọn cách trồng chè dưới tán rừng để giữ độ ẩm, bảo tồn đất và duy trì tính bền vững cho hệ sinh thái. Phương thức canh tác truyền thống ấy không chỉ bảo tồn rừng, mà còn khiến Cảnh Mại trở thành một “ngân hàng gen” quý giá của cây chè cổ thụ.

Qua hàng thế kỷ, chè đã vượt ra ngoài ý nghĩa là một loại cây trồng để trở thành trung tâm trong đời sống văn hóa - xã hội của cộng đồng. Mỗi ngôi làng cổ trên núi Cảnh Mại như Nhu Can, Ông Cơ, Mang Cảnh đều có những nghi lễ gắn với cây chè, từ lễ cầu mùa, lễ cúng “tổ trà” cho đến các tập tục uống trà trong sinh hoạt hằng ngày. Với người Bố Lãng và người Đãi, cây chè không chỉ đem lại nguồn sống mà còn là biểu tượng của sự gắn kết cộng đồng và niềm tôn kính với thiên nhiên.

Tín ngưỡng về cây chè cổ cũng rất đặc biệt. Nhiều cây chè nghìn năm tuổi trên núi được người dân coi là “cây linh”, được thờ phụng và chăm sóc cẩn trọng. Mỗi mùa lễ hội, người dân dâng hương, rượu và lá trà tươi để cầu mong mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu. Chính sự hòa quyện giữa rừng, cây chè và bản làng đã tạo nên một cảnh quan văn hóa duy nhất, nơi thiên nhiên và con người cùng phát triển hài hòa.

Giá trị lịch sử, văn hóa và tín ngưỡng này đã đưa núi Cảnh Mại trở thành minh chứng cho mối liên kết bền chặt giữa con người và cây chè, để từ đó được UNESCO công nhận là Di sản Văn hóa Thế giới năm 2023.

4. Các điểm du lịch tiêu biểu & trải nghiệm ở núi Cảnh Mại

4.1 Các làng cổ

• Nhu Can (糯干古寨): nằm ở sườn phía đông núi Cảnh Mại, nổi tiếng với những ngôi nhà sàn cổ của người Bố Lãng, xung quanh là rừng chè lâu đời.

• Ông Cơ (翁戈古寨): tọa lạc gần trung tâm khu rừng chè cổ, nơi còn lưu giữ nhiều nghi lễ và phong tục truyền thống gắn liền với cây chè.

• Mang Cảnh (芒景古寨): ở phía nam núi Cảnh Mại, nổi bật với không gian làng quê yên bình và những ruộng chè xen kẽ bản làng.

Những ngôi làng như Nhu Can, Ông Cơ hay Mang Cảnh lưu giữ nếp sống truyền thống của người Bố Lãng và người Đãi. Kiến trúc nhà sàn, đường đá cổ và không gian bao quanh bởi rừng chè tạo nên bức tranh văn hóa sống động. Dạo bước trong làng, du khách vừa ngắm cảnh vừa có thể tìm hiểu phong tục, tập quán lâu đời của cộng đồng bản địa.

4.2 Rừng chè cổ

Núi Cảnh Mại nổi tiếng với hàng triệu cây chè cổ, nằm trải rộng trên độ cao khoảng 1.500 - 1.800 mét quanh sườn núi Cảnh Mại. Đây là nơi có tới hàng triệu cây chè cổ, nhiều cây hơn 1.000 năm tuổi, được UNESCO công nhận là Di sản Văn hóa Thế giới.

Du khách có thể đi bộ giữa rừng, chiêm ngưỡng những gốc chè to lớn, nghe người dân kể về truyền thuyết cây chè linh thiêng và lịch sử gắn bó của họ với loại cây này. 

4.3 Trải nghiệm hái chè

Các hoạt động hái chè tập trung ở những nương chè quanh làng Nhu Can và Mang Cảnh. Vào mùa xuân và đầu hạ, nhiều hộ gia đình mở cửa đón khách cùng tham gia hái chè. Du khách có thể theo chân người dân lên nương, tận tay hái những búp chè non và học cách chế biến thủ công. Đây là trải nghiệm gắn liền với đời sống lao động truyền thống, đồng thời đem lại cảm giác gần gũi, thân thuộc với núi rừng.

4.4 Thưởng thức trà bản địa

Cảnh Mại là một trong những cái nôi của trà Phổ Nhĩ trứ danh. Người dân nơi đây có phong tục pha trà đặc biệt, giữ nguyên hương vị đậm đà, hậu ngọt sâu của lá chè cổ thụ. Du khách có thể tham gia những buổi thưởng trà trong nhà sàn, nghe giới thiệu về các loại trà và cách lên men truyền thống, hoặc mua trà bánh về làm quà.

4.5 Lễ hội và sinh hoạt cộng đồng

Các lễ hội gắn với chè diễn ra rải rác trong năm tại những làng lớn quanh núi, đặc biệt sôi động ở làng Mang Cảnh. Trong năm, các bản làng thường tổ chức những lễ hội gắn với cây chè như lễ cúng “tổ trà”, hội mùa xuân, lễ cầu mùa… Đây là dịp để du khách tìm hiểu đời sống tinh thần của người Bố Lãng và người Thái, tham gia các điệu múa dân gian, nghe nhạc truyền thống và thưởng thức ẩm thực địa phương.

Hành trình đến núi Cảnh Mại không chỉ là chuyến đi khám phá cảnh quan rừng chè cổ thụ mà còn là dịp để cảm nhận trọn vẹn mối gắn bó ngàn năm giữa con người và cây chè. Từ những ngôi làng cổ, rừng chè nghìn tuổi, trải nghiệm hái và thưởng trà cho đến các lễ hội cộng đồng, tất cả đã tạo nên một bức tranh văn hóa sống động và giàu bản sắc. Chính sự hòa quyện giữa thiên nhiên và truyền thống ấy đã giúp Cảnh Mại trở thành một điểm đến đặc biệt, nơi lưu giữ tinh hoa trà Vân Nam và để lại trong lòng du khách những trải nghiệm khó quên.